Hướng dẫn đăng ký cư trú tại Canada

1. Cư trú tại Canada là gì?

Tại Canada, “cư trú” có thể hiểu theo hai dạng:

• Tạm trú: Là khi bạn được phép ở lại Canada trong một khoảng thời gian nhất định. Nhóm này bao gồm người có visa du lịch, giấy phép học tập (study permit), hoặc giấy phép lao động (work permit).
• Thường trú (Permanent Residence – PR): Là khi bạn được chính phủ Canada cấp quyền sinh sống, làm việc và học tập lâu dài tại đây. Người có PR cũng có thể xin quốc tịch Canada sau một thời gian nhất định.

Bài viết này tập trung vào hướng dẫn xin thường trú nhân (PR) – mục tiêu của đa số người Việt muốn định cư lâu dài tại Canada.

2. Các con đường phổ biến để trở thành thường trú nhân

Tùy vào hoàn cảnh, mục tiêu và khả năng cá nhân, bạn có thể lựa chọn một trong các lộ trình sau:

• Express Entry: Đây là hệ thống xét điểm do chính phủ liên bang quản lý, dành cho những người lao động có trình độ, kinh nghiệm và ngoại ngữ tốt.
• Chương trình Đề cử Tỉnh bang (PNP): Mỗi tỉnh bang có thể đề cử người nước ngoài có kỹ năng phù hợp với nhu cầu lao động địa phương.
• Bảo lãnh gia đình: Nếu bạn có người thân là công dân hoặc thường trú nhân Canada, họ có thể bảo lãnh bạn.
• Chương trình Doanh nhân hoặc Start-up Visa: Dành cho những người có kế hoạch đầu tư, khởi nghiệp tại Canada.
• Các chương trình thí điểm: Như chương trình định cư vùng nông thôn (RNIP), chương trình cho lao động chăm sóc người già/trẻ em tại nhà (Home Care Worker), hoặc chương trình định cư Đại Tây Dương (AIP).

3. Hướng dẫn đăng ký cư trú chi tiết tại Canada (dành cho diện thường trú – PR)

Dưới đây là quy trình từng bước giúp bạn hiểu rõ mình cần làm gì để nộp hồ sơ thường trú nhân tại Canada – áp dụng chủ yếu cho các diện Express Entry và PNP.

BƯỚC 1: Xác định lộ trình phù hợp

Tùy vào hồ sơ cá nhân, bạn cần xác định mình nên đi theo diện nào:

• Bạn trẻ, có bằng đại học, tiếng Anh tốt → Express Entry
• Bạn đã làm việc ở Canada hoặc học xong chương trình sau trung học → CEC (thuộc Express Entry)
• Có job offer từ tỉnh bang → Chương trình Đề cử tỉnh bang (PNP)
• Có người thân ruột thịt là PR hoặc công dân → Bảo lãnh gia đình
• Làm việc chăm sóc người cao tuổi/trẻ em → Home Care Worker

Lưu ý: Có thể dùng công cụ “Come to Canada” trên website của IRCC để kiểm tra nhanh bạn đủ điều kiện chương trình nào.

BƯỚC 2: Chuẩn bị các tài liệu cần thiết

Các giấy tờ bắt buộc thường gồm:

• Hộ chiếu còn hiệu lực
• Bằng cấp và bảng điểm (kèm bản dịch công chứng nếu từ Việt Nam)
• Chứng nhận đánh giá bằng cấp (ECA) do tổ chức như WES cấp
• Chứng chỉ tiếng Anh: IELTS General, CELPIP, hoặc TEF (cho tiếng Pháp)
• Giấy tờ chứng minh kinh nghiệm làm việc (hợp đồng lao động, thư xác nhận việc làm)
• Chứng minh tài chính (bản sao kê ngân hàng)
• Lý lịch tư pháp số 2 (trong nước và tại quốc gia từng cư trú nếu có)
• Giấy chứng nhận kết hôn/ly hôn (nếu có)
• Khám sức khỏe tại cơ sở được chỉ định bởi IRCC

BƯỚC 3: Tạo hồ sơ Express Entry (nếu nộp theo hệ này)

• Tạo tài khoản trên hệ thống IRCC
• Điền thông tin đầy đủ: học vấn, kinh nghiệm, ngoại ngữ, người phụ thuộc, tài chính…
• Sau khi hoàn tất, hệ thống sẽ tính điểm CRS cho bạn
• Hồ sơ của bạn sẽ được đưa vào “pool” – nơi chính phủ chọn ra những ứng viên có điểm cao nhất để mời nộp đơn (ITA)

BƯỚC 4: Nhận ITA và nộp hồ sơ chính thức

Nếu được mời nộp hồ sơ (ITA), bạn có 60 ngày để chuẩn bị và nộp:

• Hồ sơ khai đầy đủ, chính xác (giấy tờ + thông tin cá nhân)
• Sinh trắc học: bạn sẽ nhận được thư yêu cầu và đi lấy dấu vân tay tại trung tâm VAC
• Khám sức khỏe: tại các phòng khám được chỉ định bởi IRCC

BƯỚC 5: Chờ xét duyệt và nhận kết quả

IRCC sẽ kiểm tra hồ sơ của bạn trong vòng vài tháng (thường 6–12 tháng tùy loại hồ sơ)

Nếu được chấp thuận, bạn sẽ nhận được COPR – Confirmation of Permanent Residence

BƯỚC 6: “Landing” – nhập cảnh và chính thức trở thành PR

• Nếu bạn đã ở Canada: bạn có thể “landing” trực tuyến hoặc đến văn phòng IRCC gần nhất
• Nếu đang ở ngoài Canada: bạn nhập cảnh bằng COPR và hộ chiếu tại sân bay. Viên chức sẽ xác nhận bạn là thường trú nhân

Sau đó, bạn sẽ nhận được thẻ PR gửi về địa chỉ đã khai trong hồ sơ (thường trong vòng 1–3 tháng).

4. Những cập nhật quan trọng năm 2024–2025

• Express Entry ưu tiên ngành nghề: Từ năm 2023, chính phủ Canada bắt đầu chọn lọc ứng viên theo ngành nghề ưu tiên như y tế, kỹ thuật, xây dựng, vận tải…
• Chương trình Home Care Worker mới: Được triển khai giữa năm 2024, tiếp nhận hồ sơ liên tục, không giới hạn số lượng hồ sơ mỗi năm như các chương trình cũ.
• Giới hạn người cư trú tạm thời: Chính phủ công bố giới hạn số lượng người tạm trú tại Canada xuống mức 5% tổng dân số. Điều này khiến việc chuyển từ tạm trú sang thường trú trở nên cạnh tranh hơn.
• Chỉ tiêu PR: Dự kiến Canada sẽ tiếp nhận khoảng 395.000 thường trú nhân trong năm 2025 và giảm nhẹ về 365.000 người vào năm 2027.

5. Chi phí và chuẩn bị tài chính

• Phí nộp hồ sơ PR: Khoảng 1.095 CAD/người lớn (bao gồm phí xử lý hồ sơ và quyền thường trú).
• Phí sinh trắc học: 85 CAD/người từ 14 tuổi trở lên.
• Khám sức khỏe: Tùy phòng khám nhưng dao động từ 250–400 CAD/người.
• Chứng minh tài chính: Tùy số người trong gia đình. Ví dụ: nếu bạn đi một mình, cần khoảng 14.900 CAD trong tài khoản ngân hàng và phải duy trì số dư này ít nhất 6 tháng trước ngày nộp đơn.

6. Mẹo tăng điểm CRS để dễ được mời nộp hồ sơ

Nâng cao điểm tiếng Anh/Pháp: Chỉ cần nâng một bậc điểm IELTS cũng giúp tăng đáng kể điểm CRS.

Học thêm chương trình sau đại học tại Canada: Không chỉ tăng điểm học vấn mà còn có điểm cộng cho kinh nghiệm và giáo dục tại Canada.

• Tìm cơ hội việc làm: Có job offer được công nhận sẽ cộng thêm điểm.
• Tham gia các chương trình PNP: Nếu được tỉnh bang đề cử, bạn được cộng thêm 600 điểm – gần như chắc chắn được mời nộp hồ sơ.

7. Lưu ý khi làm hồ sơ

• Luôn kiểm tra kỹ giấy tờ, đảm bảo có bản dịch tiếng Anh chính xác, có công chứng hoặc affidavit (tờ khai tuyên thệ).
• Khai đầy đủ lịch sử làm việc và du lịch trong vòng 10 năm.
• Không được thay đổi tình trạng việc làm sau khi nhận được ITA nếu không cập nhật lại hồ sơ.
• Đảm bảo số tiền trong tài khoản luôn đủ yêu cầu, tránh rút ra vào thời điểm quan trọng.

Việc đăng ký thường trú tại Canada là cả một hành trình dài, cần chuẩn bị kỹ lưỡng từ giấy tờ, tài chính đến kiến thức về hệ thống định cư. Tuy nhiên, nếu bạn có chiến lược đúng đắn, chuẩn bị đầy đủ và biết cập nhật thông tin mới nhất, khả năng trở thành thường trú nhân là hoàn toàn trong tầm tay.